Dwanaście prac Heraklesa - streszczenie

Herakles był synem Zeusa i królowej Alkmeny. Hera, żona Zeusa, nie znosiła go, ponieważ był nieślubnym synem jej męża. Od chwili narodzin starała się uczynić jego życie nieszczęśliwym i trudnym. Pewnego dnia Hera zesłała na Heraklesa szaleństwo, w wyniku którego heros, nie panując nad sobą, zamordował swoją żonę Megarę oraz ich dzieci.

Po odzyskaniu zdrowych zmysłów i uświadomieniu sobie, co zrobił, Heraklesa ogarnął wielki żal i poczucie winy. Udał się do wyroczni w Delfach, aby dowiedzieć się, jak może odkupić swoje grzechy. Kapłanka Pytia powiedziała mu, aby udał się do Myken, na służbę u króla Eurysteusza. 

Eurysteusz był wielkim tchórzem i przestraszył się na widok herosa. Postanowił jak najszybciej się go pozbyć. Pod wpływem Hery zlecał mu prace, które miały być niemożliwe do wykonania lub tak trudne, by Herakles zginął.

1. Zabicie lwa nemejskiego

Lew Nemejski to potwór o nadprzyrodzonej sile. Jego sierść jest tak gęsta i twarda, że żadna strzała czy włócznia nie jest w stanie go zranić. Mieszka w nemejskiej dziczy. To suchy, kamienisty teren, gdzie rosną skąpe krzewy i drzewa.

Herakles dociera do Nemei, gdzie lokalni mieszkańcy są sparaliżowani strachem przed ogromnym lwem. Jego pierwszym zadaniem jest zlokalizowanie lwa. Udaje się to po pewnym czasie. Okazuje się, że potwór wchodzi i wychodzi z dwóch różnych jaskiń, które są połączone podziemnym tunelem.

Herakles przygotowuje się do walki. Postanawia zablokować jedno z wejść do jaskini, aby uniemożliwić lwowi ucieczkę, i wchodzi do środka od drugiej strony. W jamie panuje mrok, a w powietrzu unosi się ostry, nieprzyjemny zapach. Herakles, posuwając się ostrożnie do przodu, nagle zauważa olbrzymiego lwa. Walczy z nim, ale szybko odkrywa, że broń jest bezużyteczna. Zwierzę atakuje z ogromną siłą, ale heros unika jego szponów i ogromnych zębów. Herakles zdaje sobie sprawę, że konwencjonalne metody walki są bezskuteczne. Używa więc swojej ogromnej siły, aby złapać lwa. Walka jest zacięta. W końcu herosowi udaje się udusić lwa. 

Bohater wraca triumfalnie do pałacu Eurysteusza, prezentując skórę lwa jako dowód swojego zwycięstwa. Król jest tak przerażony, że zakazuje Heraklesowi wstępu do miasta, a dowody wykonania zleconych prac nakazuje składać pod murami miasta. 

2.  Zabicie hydry lernejskiej

Zgodnie z poleceniem króla, Herakles wyrusza na bagna Lerny, aby stawić czoło przerażającej hydrze lernejskiej. To potwór, który ma dziesięć głów, z których jedna, środkowa, jest nieśmiertelna.  Walka jest trudna, ponieważ hydra posiada zdolność regeneracji — za każdym razem, gdy Herakles ścina jedną z głów potwora, natychmiast pojawiają się trzy nowe. Heros zdaje sobie sprawę, że musi znaleźć inny sposób, aby pokonać bestię.

Na pomoc przybywa mu Jolaos, jego bratanek, który podpala okoliczny las. Herakles używania ognia do przypalania kikuta każdej ściętej głowy, uniemożliwiając jej regenerację.  Wreszcie, po wyczerpującej walce, herosowi udaje się odciąć ostatnią, nieśmiertelną głowę Hydry, którą zakopuje i przywala ciężkim kamieniem.

Niektóre wersje mitu mówią również, że Herakles po walce moczy swoje strzały w jadzie Hydry, czyniąc je śmiertelnie trującymi.

3. Złapanie łani ceryntyjskiej

Herakles ma za zadanie schwytać łanię ceryntyjską. To piękne zwierzę ze złotym porożem jest święte dla bogini Artemidy, co sprawia, że jego zabicie lub zranienie jest niedozwolone. Jego domem są dzikie, malownicze tereny leśne i górskie, gdzie rosną zarówno bujne lasy, jak i otwarte przestrzenie, idealne do polowań.

Zadanie to wymaga od Heraklesa długiego i wyczerpującego biegania, które trwa cały rok. Herakles śledzi zwierzę przez gęste lasy, strome góry i szerokie rzeki. Ostatecznie, po wielu miesiącach nieprzerwanego pościgu, łapie łanię w swoje ramiona. Jest bardzo ostrożny, nie chcąc skrzywdzić zwierzęcia.

 

Zanosi ją do Eurysteusza, prezentując swoje zwycięstwo. Kończąc trzecie zadanie, heros zwraca łani wolność, oddając ją Artemidzie i ukazując swoje uszanowanie dla woli bogów. 

4. Schwytanie dzika erymantejskiego

Czwartą pracą Heraklesa ma być schwytanie dzika erymantejskiego. To potężne i agresywne zwierzę, znane ze swojej brutalności i zdolności do pustoszenia rolniczych terenów. Zamieszkuje stoki góry Erymantos, terroryzując okolicznych mieszkańców. 

Wiedząc, że dzik jest szybki i niezwykle silny, Herakles zamiast stawić mu czoła bezpośrednio, decyduje się na zastosowanie strategii polegającej na zmęczeniu bestii. Rozpoczyna pościg, zmuszając dzika do biegu przez gęste lasy, strome wzniesienia i trudny zimowy teren, starając się go wyczerpać. Po długim biegu zwierzę pada omdlałe na ziemię. 

Po schwytaniu dzika, Herakles wraca triumfalnie do Myken, niosąc ogromną bestię na swoich ramionach. 

5. Oczyszczenie stajni Augiasza

Eurysteusz, chcąc upokorzyć Heraklesa, daje mu piąte zadanie, które na pierwszy rzut oka wydaje się niemożliwe do wykonania. W ciągu jednego dnia musi oczyścić olbrzymią stajnię Augiasza, króla Elidy, w której odchody tysięcy zwierząt gromadziły się przez lata. Jest to miejsce zapomniane przez czas, zaniedbane i zanieczyszczone do granic możliwości. 

Herakles za pomocą wykopanego kanału przekierowuje rzekę Penejos tak, aby przepłynęła przez stajnię. Woda zmywa wszystkie nieczystości w krótkim czasie. Jednak po zakończeniu tego zadania pojawia się konflikt. Herakles, widząc skalę pracy, której się podjął, domaga się zapłaty, którą wcześniej uzgodnił z Augiaszem. Miała to być dziesiąta część stada króla. On jednak odmawia zapłaty, twierdząc, że Herakles wykonał zadanie z polecenia Eurysteusza, a nie d la niego osobiście. Spór ten prowadzi do dalszych konfliktów, w tym do wojny pomiędzy Heraklesem a Augiaszem, która kończy się śmiercią króla. 

6. Przepędzenie ptaków stymfalijskich

Następnie Eurysteusz wysyła Heraklesa do Stymfalii, aby przepędził groźne ptaki. Są to stworzenia o metalowych dziobach i ostrych jak strzały piórach, żywiące się ludzkim mięsem. 

Herakles przybywa do Stymfalii, gdzie mieszkańcy opowiadają mu o ptakach, które terroryzują ich codzienne życie. Heros udaje się na skraj lasu, skąd wypłasza stworzenia za pomocą cudownej grzechotki, którą otrzymał od Ateny. Ptaszyska, nie przyzwyczajone do takich dźwięków, wpadają w panikę. Wzbijają się w powietrze, co daje Heraklesowi okazję do strzelania z łuku i przepędzenia ptaków daleko od terenów Stymfalii.

7. Schwytanie byka kreteńskiego

Euresteusz coraz bardziej obawia się, że Herakles będzie chciał strącić go z tronu i przejąć władzę. Nie zdaje sobie sprawy, że heros doskonale pamięta, że to pokuta za zamordowanie rodziny i zamierza posłusznie spełniać wszystkie rozkazy króla. 

Szóstą pracą jest schwytanie byka kreteńskiego, terroryzującego mieszkańców Krety, niszczącego uprawy i zagrażającego ludziom. Herakles zostaje wysłany, aby schwytać byka i przynieść go do Myken. 

Po przybyciu na Kretę odnajduje byka w polu, gdzie zwierzę biega bezładnie, siejąc zniszczenie. Zamiast od razu zaatakować, Herakles przygotowuje się do starcia. Kiedy nadchodzi odpowiedni moment, rzuca się na byka, łapiąc go za rogi. Walka jest zacięta, ale dzięki swojej sile i umiejętnościom, herosowi udaje się obezwładnić olbrzyma i okiełznać jego dziką naturę. Zwycięski Herakles zanosi byka do Myken, po czym rusza dalej, by wykonać kolejną pracę.

8. Schwytanie klaczy Diomedesa

Kolejnym zadaniem, jakie otrzymuje Herakles, jest schwytanie klaczy Diomedesa. Klacze te nie są zwykłymi końmi. Pod opieką króla Tracji, Diomedesa, stały się krwiożerczymi bestiami, które są karmione mięsem niewolników i jeńców. 

Po dotarciu do Tracji heros musi najpierw pokonać żołnierzy Diomedesa. Nie tracąc czasu, Herakles wbiega do pałacu i po pokonaniu straży zabiera konie. Król ze swoim wojskiem rusza w pogoń, pada jednak pod ciosami herosa. Po krwawej bitwie Herakles prowadzi je do Myken, do króla Eurysteusza.

9. Zdobycie pasa królowej Amazonek Hipolity

Eurysteusz wysyła Heraklesa w kolejną misję, tym razem na ziemie Amazonek, z zadaniem zdobycia pasa królowej Hipolity. Pas ten nie jest zwykłym przedmiotem – symbolizuje władzę i autorytet królowej. 

Heros zabiera na tę misję swoich towarzyszy. Po dotarciu na miejsce, podchodząc do królowej Hipolity z szacunkiem, wyjaśnia cel swojej wizyty. Hipolita jest pod wrażeniem jego odwagi i determinacji, zna również reputację herosa. Zamiast bitwy, Hipolita zgadza się oddać swój pas bez walki, doceniając uczciwość Heraklesa. 

Jednak Hera, chcąc sprowokować konflikt, podszeptuje Amazonkom, że Herakles i jego towarzysze mają zamiar porwać ich królową. W rezultacie dochodzi do walki pomiędzy mężczyznami a Amazonkami. Hipolita zostaje pokonana, a Herakles zabiera jej pas i oddaje go Eurysteuszowi.

10. Uprowadzenie wołów Gerionesa

Dziesiąta praca polega na uprowadzeniu bydła olbrzyma Gerionesa, które jest pilnowane przez dwugłowego psa oraz siedmiogłowego smoka. Bydło to jest wyjątkowo wartościowe, gdyż ma czerwone umaszczenie. 

Po dotarciu na miejsce Herakles najpierw pokonuje Ortrosa, dwugłowego psa. Następnie stawia czoło smoczemu strażnikowi. W końcu musi walczyć z samym Gerionesem, olbrzymem o trzech głowach, sześciu rękach i sześciu nogach. Brutalne starcie kończy się zwycięstwem herosa. 

Po powrocie do Myken, Eurysteusz składa woły w ofierze na ołtarzu bogini Hery, a Herakles nie dostaje nawet kawałka mięsa.

11. Przyniesienie złotych jabłek z ogrodu Hesperyd

Eurysteusz nakazuje Heraklesowi zdobycie słynnych złotych jabłek Hesperyd. Cudowna jabłoń, rodząca te owoce, była ślubnym darem, który Hera otrzymała od Gai. Jabłka są strzeżone przez Hesperydy, córki Atlasa, a także przez stugłowego smoka. 

Pierwszym problemem, przed którym stoi Herakles, jest lokalizacja ogrodu – niewielu wie, gdzie się on znajduje. W trakcie poszukiwań heros dociera do Prometeusza, przykutego do skały jako kara za podarowanie ludziom ognia. Herakles decyduje się uwolnić go, a w zamian Prometeusz podpowiada mu, żeby poszukał Atlasa, który dźwiga na barkach niebo i zna lokalizację ogrodu. 

Gdy Herakles odnajduje Atlasa, proponuje mu układ: jeśli tytan zdobędzie d la niego trzy złote jabłka, on w tym czasie podtrzyma niebo. Atlas zgadza się i wyrusza do ogrodu swoich córek, skąd przynosi owoce. Jednak po powrocie tytan nie chce już wrócić do dźwigania nieba. Herakles, używając sprytu, prosi go, by pokazał w jaki sposób powinno się je trzymać. Kiedy łatwowierny Atlas przyjmuje niebo z powrotem, Herakles chwytając jabłka, szybko się oddala.

12. Sprowadzenie Cerbera z Hadesu

Euresteusz w końcu wymyśla sposób na ostateczne pozbycie się Heraklesa. Nakazuje mu przyprowadzenie Cerbera z krainy zmarłych. Zadanie to jest niezwykle trudne, ponieważ wchodzenie i wychodzenie z zaświatów jest ryzykowne i nielicznym się to udaje.

Herakles, zanim zejdzie do Hadesu, udaje się do Eleuzis, gdzie oczyszcza się z grzechów. Wkracza do świata podziemnego, a jego pojawienie się wzbudza zainteresowanie bóstw zaświatów. Staje przed Hadesem, władcą podziemi i prosi o pozwolenie na zabranie Cerbera na powierzchnię. Hades zgadza się, ale pod jednym warunkiem: heros musi schwytać psa, nie używając broni. Po krótkiej potyczce, Heraklesowi udaje się okiełznać potężnego psa i wyprowadzić go na powierzchnię.

Eurysteusz na wieść o zbliżającym się herosie z Cerberem, ukrywa się. Krzyczy, by Herakles uwolnił psa, a potem poszedł sobie gdziekolwiek chce. Prace zostały wykonane i czas jego pokuty się skończył.